Mes ushqimit dhe letërsisë ka pasur gjithmonë një lidhje të fortë dhe këtë marrëdhënie nuk na e dëfton askush më mirë se “Receta letrare: një album i vakteve më të famshme letrare“. Ky është një projekt fantastik nga Dinah Fried, që gatuan, krijon dhe fotografon receta të ndryshme, të përzgjedhura nga 200 vjet letërsi. Çdo fotografi shoqërohet me fragmentin ku përmendet ushqimi, si edhe me të dhëna për autorin, veprën ose ushqimin (recetën).

 

“Kambana e qelqtë” nga Silvia Plathi, 1963:

Pastaj iu ktheva sallatës me avokado e mish gaforreje. Çdo të diel gjyshi më sillte një kokërr avokado, rrasur përfund valixhes së tij, nën gjashtë këmisha të ndotura, si dhe revistën me ilustrime të së dielës.

“Roja në thekërishtën buzë greminës” nga Xh. D. Salinxheri, 1951: Kur shkoj diku, zakonisht porosis ndonjë sandviç me djathë zviceran dhe qumësht të maltuar. S’është kushedi çë, po nga qumështi i maltuar marr boll vitamina.

“Liza në botën e çudirave” nga Ljuis Kerëlli, 1865: - Pi pak verë,- i tha Lepuri i marsit me ton nxitës. Liza vështroi rrotull, po s’kishte gjë tjetër veç çajit.

“Në rrugë” nga Xhek Keruaku, 1957: Po duhej të vazhdoja dhe të mos ankohesha më, ndaj rrëmbeva çantën, u përshëndeta me hanxhiun e vjetër, që rrinte ulur mbi pështymoren e tij dhe shkova të haja. Hëngra tartë me mollë dhe akullore: sa më thellë çaja në Ajoua, aq më shumë përmirësohej ushqimi: tartat ishin më të mëdha dhe akullorja më e ajkët.

“Getsbi i madhërishëm” nga Skot Ficxheraldi, 1925: Tryezat e bufesë ishin stolisur me antipasta të shndritshme: proshuta të pjekura me erurina ngjeshur pas sallatave me motive arlekinësh, salsiçe në peta dhe gjel deti veshur magjishëm me një të florinjtë të errët.

“Kopshti sekret” nga Frensis Hoxhson Bërneti, 1910-1911: Vezët e pjekura ishin një mirakande, që s’e kishin provuar kurrë më parë, ndërsa patatet e përvëluara me kripë e gjalpë të freskët ishin ushqim, që do t'i rrinte për shtat një mbreti pylli, le që edhe barkun ua mbushnin mirë.

“Një tufë kokëtrashësh” nga Xhon Kenedi Tulli, 1980: Teksa u ndal para garazhit të ngushtë, hunda i kapi avujt që vinin nga “Parajsa” dhe shqisa iu kënaq, ndërsa qimet që nxirrnin krye nga flegrat analizonin, regjistronin e ndanin më vete aromat e salsiçes, mustardës e lubrifikantëve.

“Mobi Dik” nga Herman Melvili, 1851: Oreksi na qe hapur paq nga udhëtimi i acartë, sidomos Kuikuegut, kur pa para vetes ushqimin e preferuar, një supë e trashë me peshk, e cila ishte aq e mirë, sa s’kishte të krahasuar me tjetër gjë dhe ne i dhamë fund pa e bërë të gjatë.

“Hajdi” nga Joana Spiri, 1880: Shumë shpejt çajniku filloi të ziente, ndërsa plaku mbante mbi zjarr një copë të madhe djathi, ngulur në një pirun të gjatë hekuri, të cilin e kthente sa në një krah, në tjetrin, derisa u thekërrua mirë e zuri një cipë të verdhë në të artë nga të dyja anët. Hajdi e vështronte me shumë kërshëri gjithë sa po ndodhte.

“Metamorfoza” nga Franc Kafka, 1915: Kishte zarzavate të mbetura, gjysmë të kalbura; kocka nga vakti i darkës, mbuluar me salcë të bardhë, që ishte bërë koriçkë; nja dy kokrra rrush të thatë dhe bajame; pak djathë, që Gregori e kishte shpallur si të pangrënshëm dy ditë më parë; një simite të tharë dhe një copë bukë të lyer me gjalpë e të spërkatur me kripë.

“Frikë dhe neveri në Las Vegas” nga Hantër Tompsoni, 1971: - Një turi jeni, të gjithë ju, dreq bardhoshësh! Tani kishte hapur një tjetër shishe tekile dhe po i nxirrte fundin me gllënjka të mëdha… E ndau qitron në katër pjesë, pastaj në tetë, pastaj në gjashtëmbëdhjetë, pastaj filloi të shtypte si t'ia zinte, të gjitha ç’kishin mbetur.

“Oliver Tuisti” nga Çarl Dikensi, 1837: Si fëmijë që ishte, uria ia errësonte arsyen dhe mjerimi e bënte kokëkrisur. U ngrit nga tryeza dhe duke iu afruar drejtorit, me tas e lugë në dorë, i tha disi i llahtarisur në atë guximin e tij: - Të lutem, zotëri, dua edhe pak.

“Të vrasësh trumcakun imitues” nga Harpër Li, 1960: - Për atë Zot, Kal, ç’është kjo? Ai ia kishte ngulur sytë pjatës së mëngjesit. - Babai i Tom Robinsonit dërgoi një pulë në mëngjes, - tha Kalpurnia. - Ta gatova. - I thuaj që i jam vërtet mirënjohës... vë bast se edhe në Shtëpinë e Bardhë s’hanë pulë për mëngjes.

“Vajza me tatuazh dragoi” nga Stig Larsoni, 2005: Ajo sajoi nja dy fasha dhe e mbuloi plagën me një garzë të rastit. Pastaj hodhi kafen dhe i zgjati sandviçin. - S’kam uri, vërtet, - i tha ai. - As që dua t’ia di në ke a s’ke uri. Haj aty! - e urdhëroi Salanderi, duke shkulur një kafshatë të madhe nga sandviçi i vet me djathë.

“Rruga e mjellmës” nga Marsel Prusti, 1913: Një ditë dimri, kur u ktheva në shtëpi, ime më, duke vënë re se kisha mërdhirë paq, tha që, pavarësisht se nuk e kisha fare zakon, do të bëja mirë të pija një çaj. Në fillim s’pranova, po pastaj, as vetë nuk e di pse, ndërrova mendje. Ajo më solli edhe ca nga ata kekët shulakë e bullafiqë, që quhen petites madeleines…

Foto ©Dinah Fried

Burimi i informacionit, 4 Tetor 2019

https://www.brainpickings.org